سرانجام سایت‌های خرید گروهی به کجا ختم می‌شود؟

امین باقرزاده- 2013-02-30 01:26

«بعد از سپری کردن چهار سال و نیم پرکار و فوق‌العاده به عنوان مدیرعامل Groupon، با خود تصمیم گرفته‌ام که وقت بیشتری را صرف خانواده خود کنم. شوخی کردم و من در حقیقت امروز از کار اخراج شدم.» 

این سرآغاز نامه‌ایست که روز گذشته اندرو میسن مؤسس و مدیرعامل Groupon اولین و پیشروترین سایت خرید گروهی جهان پس از اخراجش به علت ضرردهی بیش از پیش‌بینی‌های وال‌استریت و کاهش ارزش سهام شرکت، به کارمندان سابقش ارسال کرده است. 

خرید گروهی مدل جدیدی از کسب و کارهای اینترنتی است که با Groupon آغاز شد و هم‌اکنون هزاران وب‌سایت در گوشه کنار جهان از این مدل بهره‌برداری می‌کنند و کسب و کار مشابه آن را راه‌اندازی کرده‌اند. در ایران هم تب این مدل کسب و کار از تابستان سال ۱۳۹۰، با راه‌اندازی تقریباً همزمان چند وب‌سایت بالا گرفت. حتماً تابحال در میان وبگردی خود با تبلیغات فراوان این کسب و کارهای ایرانی نیز برخورد کرده‌اید. 

در این مدل وب‌سایت ارائه کننده خدمات به طور روزانه پیشنهادهایی جهت بهره‌مندی از تخفیف‌های ویژه ارائه می‌کند. اول صبح به تمامی افرادی که عضو فهرست ایمیل چنین سایت‌هایی هستند ایمیلی حاوی پیشنهاد دریافت خدمات و یا خرید محصولات کسب و کارهای کوچک یا متوسط با تخفیف‌های معمولاً ۴۰ تا۹۰ درصدی ارسال می‌شود. محدودیت در نظر گرفته شده برای دریافت تخفیف به گونه‌ای هست که از لحاظ روانی مشتریان بالقوه را به خرید و معرفی به دوستان تشویق می‌کند. این محدودیت هم زمانی است و هم تعدادی. به این شکل که اگر برای مثال ۱۰۰ نفر ظرف یک هفته آتی پیشنهادی را خریداری کردند آنگاه آن پیشنهاد جاری می‌شود در غیراینصورت پول به حساب خریداران بازگردانده خواهد شد. 

محدودیت حداقل تعداد خریداران باعث می‌شود که هر خریدار انگیزه پیدا کند و پیشنهاد را با دوستان خود هم به اشتراک بگذارد که البته مشکلات فنی بازگشت مبلغ پرداخت شده، پیاده‌سازی کاملاً مشابه این مدل را تا حدودی در ایران ناممکن ساخته است. از طرف دیگر ارائه‌کنندگان پیشنهاد هم با تعداد بالاتری خریدار مواجه خواهند شد و این امکان کاهش هزینه‌ها در تعداد بالا را فراهم و تخفیف ارائه شده را توجیه‌پذیر می‌کند. 

Groupon که در انتهای سال ۲۰۰۸ تأسیس شد، با ده‌ها هزار کارمند و میلیون‌ها کاربرعنوان سریع‌الرشدترین شرکت تاریخ را به خود اختصاص داد و جوی برای رشد قارچ‌گونه کسب و کارهای مشابه در اکثر کشورهای جهان ایجاد کرد. این شرکت با جذب سرمایه به تبلیغات گسترده، استخدام‌های وسیع، گسترش جغرافیایی کسب و کار و خریداری شرکت‌های متعدد پرداخت و در نهایت سهامش پس از مراحل متعدد سرمایه‌گذاری خطرپذیر در آغاز سومین سال فعالیت خود در بازار بورس Nasdaq عرضه شد. 

مدل خرید گروهی با مخارج بسیار بالای تبلیغات، نیروی انسانی، و نیازمندی به راه‌اندازی دفاتر متعدد در شهرهای مختلف جهت گسترش، در میان کسب و کارهای اینترنتی از پرخرج‌ترین‌ها محسوب می‌شود. شرکتی که زمانی پیشنهاد خرید ۶ میلیارد دلاری از سوی گوگل را رد کرد هم‌اکنون با سقف ارزش ۲٬۹۷ میلیارد دلاری در بازار بورس برای تغییر مدل کسب و کار و کاهش هزینه‌هایش دست و پا می‌زند. 

شاید افت ارزش سهام Groupon، کاهش بازدیدکنندگان وب‌سایت و اخراج مؤسس آن زنگ خطری باشد برای دیگر فعالان این مدل کسب و کار در گوشه و کنار جهان و بهانه‌ی تأمل بیشتری باشد برای دیگرانی که به دنبال آغاز و حتی ادامه سرمایه‌گذاری در این مدل تجاری هستند.