روزی روزگاری رقابت: خبرهای مهم از دادگاه هفته آینده

مدت‌ها است که هر از گاهی خبرها دربارهٔ دعاوی اپل بر علیه سامسونگ فضای رسانه‌ها را پُر می‌کند، و این روزها با نزدیک شدن تاریخ دادگاه مهم این دو کمپانی بزرگ در امریکا، خبرها بیش از همیشه است و جزئیات جالبی از شکایت اپل و دفاع سامسونگ را شامل می‌شود. در ادامه همراهِ نارنجی باشید تا به این جزئیات بپردازیم.

اختلافاتِ بی‌پایان، حتی بر سر جای صندلی در دادگاه

خواه ناخواه جایگاه متهم به سامسونگ تعلق می‌گیرد چون دادگاه با شکایت اپل تشکیل شده، اما این قضیه سامسونگ را منفعل نکرده. در جلسه استماعی که دیروز برگزار و تعداد زیادی سند در آن رونمایی شد، وکیل سامسونگ گفت: «در طول دادگاه هر دو طرف بارها در جایگاه متهم و شاکی خواهند نشست، و بنابراین مهم است که با آنها به یک شکل رفتار شود» و از دادگاه خواسته شد که هر دو کمپانی را با لفظ «طرفین دعوا» خطاب کند. سامسونگ حتی به این هم بسنده نکرد و از دادگاه خواست که در جایگاه شاکی به وکلایش صندلی بدهد تا بتوانند ادعاهای این شرکت علیه اپل را از آن جایگاه مطرح کنند.

سامسونگ می‌گوید «رفتار مساوی و همراه با احترام، در ارتباط با محل قرارگیری طرفین حین بیان دعاوی خود در دادگاه، هر گونه قضاوتی در رابطه با نزدیکی هیأت منصفه به اپل در جریان بررسی را بر طرف خواهد کرد. همچنین این اطمینان را به وجود می‌آورد که هیأت منصفه هیچ‌گونه استنباط غلطی را بر مبنای "تبعیضِ مکانی میانِ جای نشستن نمایندگان دو طرف" انجام نخواهد داد.»

اپل: گوگل در مورد کپی از ما به سامسونگ هشدار داده بود

وقتی هفته بعد طرفین به دادگاه بروند، اپل از جملاتِ خودِ سامسونگ بر علیه این شرکت استفاده خواهد کرد. یک نسخه خلاصه از طرح دعوی اپل به ما نشان می‌دهد که سامسونگ از شباهت طراحی محصولاتش به آیفون و آیپد خبر داشته و بحث درباره این مسئله در داخل کمپانی سامسونگ نیز در جریان بوده.

اپل در طرح دعوی خود مدعی است: «اسناد داخلی سامسونگ نشان می‌دهند که شباهت ظاهری محصولات سامسونگ با محصولات اپل یک اتفاق سهوی، یا آن‌طور که سامسونگ مدعی است، یک "سیر تکامل طبیعی" نیست. بلکه بر عکس، نتیجه طرح‌های تعمدی سامسونگ برای گرفتن سواری مجانی از موفقیت‌های فوق‌العاده آیفون و آیپد، با استفاده از طراحی‌های برجسته و رابط کاربری خلاقانه آن است. اپل برای اثبات این ادعا، بر اسناد داخلی خودِ سامسونگ تکیه خواهد کرد که داستان را بدون هیچ‌ابهامی بیان می‌کنند.»

از بین این اسناد، برخی نشان می‌دهند که سامسونگ نه تنها عمداً از خصوصیاتِ مسلم آیفون و آیپد تقلید کرده، بلکه به خاطر انجام این کار، هشدارهایی واضح را از شرکای کاری‌اش از جمله گوگل دریافت کرده. در زیر چند نمونه از این موارد را می‌خوانید:

- در فوریه 2010، گوگل به سامسونگ گفته که تبلت‌های P1 و P3 (یعنی Galaxy Tab و Galaxy Tab 10.1) "بسیار شبیه" به آیپد هستند و خواستار «یک طراحی متمایز با آیپد برای P3» شده است.

- در سال 2011، گروه طراحی محصولِ سامسونگ اشاره کرده که «جای تأسف دارد» که گوشیِ هوشمند Galaxy S «شبیه» مدل‌های پیشینِ آیفون به نظر می‌رسد.

- در جریان یک جلسه ارزیابی محصول که توسط سامسونگ میزبانی می‌شده، طراحانِ مشهور به این شرکت هشدار داده‌اند که Galaxy S «طوری به نظر می‌رسد که انگار طراحی آن کاملاً از آیفون کپی‌برداری شده» و اینکه «نیاز به خلاقیت هست.» این طراحان توضیح داده‌اند که ظاهر Galaxy S «چنان دقیق شبیه آیفون است که هیچ عنصر قابل تمایزی در آن به چشم نمی‌خورد» و «تمام کاری که لازم است انجام بدهیم پوشاندن لوگوی سامسونگ است و پیدا کردن هر تفاوت دیگری مشکل است.»

این مدارک، البته آن طور که اپل بیانشان کرده، مؤثر هستند. و جالب خواهد بود که ببینیم تیم حقوقی سامسونگ چطور ردشان خواهد کرد. گفته می‌شود سامسونگ هم برای خودش مهمات درخور توجهی دارد. به خصوص چند طراحی داخلی مربوط به سال 2006 که یک رابط کاربری موبایل مشابه آنچه سرانجام روی آیفون عرضه شد را نشان می‌دهد، همچنین یک عکس مقایسه‌ای میان «دوران پیش از آیفون» و «دوران پس از آیفون» (عکس زیر) و نیز چند ایمیل داخلیِ کمپانی اپل که نشان می‌دهد «طراحی "انقلابی" آیفونِ اپل بر گرفته از طراحی‌های یک رقیب (یعنی سونی) است.»

سامسونگ: آیفون تقلیدی است از سبک طراحی سونی

سامسونگ در متن دعوی خود ادعا کرده: آیفون که اپل با افتخار آن را محصولی "انقلابی" می‌خواند، یک طراحی اصیل نیست بلکه طرحی تقلیدی است، و اپل نیز همان‌قدر «کپی‌کار» است که سامسونگ را کپی‌کار می‌داند. این ادعای سامسونگ هستهٔ اصلی دعاوی‌اش بر علیه اپل در دادگاه هفته آینده خواهد بود.

اصل ادعای سامسونگ (در رابطه با تقلید اپل از سونی) به مصاحبهٔ سال 2006 مجله بیزینس‌ویک با دو طراح سونی، تاکاشی آشیدا و یوجین موریساوا متکی است. سامسونگ ادعا می کند که آن مقاله بوده که مسیر طراحی اولین آیفون را تعیین کرده. بدین شکل که یکی از مدیران ارشد اپل، تونی فِیدل، آن را به مدیر عامل وقت اپل، استیو جابز، و مدیر ارشد بخش طراحی اپل، جانی آیو نشان داده و بعد مقاله دست به دست در درون اپل چرخیده:

«درست بعد از آنکه این مقاله در داخل اپل دست به دست شد، طراح صنعتیِ اپل، شین نیشیبوری، اقدام به آماده سازی یک طرحِ "شبیه سونی" برای تلفن همراه اپل کرد و طراحی‌های کَد و سه بُعدی آن را آماده نمود. این طرح‌های داخلیِ آماده شده توسط آقای نیشیبوری، حتی طراحیِ نامِ Sony را هم بر خود داشتند، که در زیر، تصویر این طراحی مشاهده می‌گردد.»

خیلی زود بعد از انجام این طراحی، یعنی در 8 مارس 2006، طراح اپل آقای ریچارد هوارث گزارش می‌دهد که طرح‌های آقای نیشیبوری که با الهام از سبک طراحی سونی ساخته شده‌اند «هم ظاهر کوچکتری را برای محصول رقم می‌زنند و هم در کنار گوش و داخل جیب شکل و جایگیری مناسب‌تری دارند.» آن‌طور که آقای نیشیبوری گواهی شهادت خود تأیید کرده، این طراحیِ «برگرفته از سبک سونی» مسیر کلی طراحی آیفون را عوض کرد طوری که سرانجام به طراحی نهایی اولین آیفون ختم شد.

یک تفاوت مهم میان شکایت اپل و دفاع سامسونگ این است که طرح آقای نیشیبوری، بر مبنای یک محصولِ طراحی یا عرضه شده توسط سونی صورت نگرفته. بلکه طراح اپل، پای خود را در کفش طراحان سونی کرده و سپس چیزی را طراحی نموده که اگر طراحان سونی می‌خواستند طراحی‌اش کنند، به وجود می‌آمد.

نکته متمایز میان شکایت اپل و دفاع سامسونگ در این پرونده نیز دقیقاً همین است: اپل سامسونگ را متهم به کسب سود از طریق "کپی‌برداری دقیق از ویژگی‌های یک محصول که قبلاً به بازار ارائه شده" می‌کند؛ و در مقابل سامسونگ اپل را متهم به "استفاده از اسلوب یک سبک طراحی" می‌نماید، بدون اینکه ابداع‌کنندگان آن سبک طراحی (در اینجا سونی) پیش‌تر محصولی مشابه (یعنی تلفن هوشمند) را ساخته باشند.

اگر استدلال سامسونگ در دفاع از "الهام‌گرفتنش از طراحی محصولات اپل" فقط همین مورد باشد، بعید است بتواند در پیشبُرد دادگاه به نفع خودش موفق عمل کند. زیرا اپل از قدیم مشهور به استفاده از اصول سبک‌های طراحی مختلف برای ساخت محصولات خودش بوده. به عنوان مثال اپل برای ساخت خیلی از محصولات خودش، از اسلوب و فلسفه طراحی آقای «دیتر رَمس» در محصولات Braun تبعیت کرده و این موضوع به طور علنی در زندگینامه آقای جابز هم بیان شده، بنابراین بعید به نظر می‌رسد که اپل از طرح این استدلال واهمه‌ای داشته باشد.

انجام مصاحبه‌ای که سامسونگ مورد استناد قرار داده تا اپل را متهم به کپی برداری از سونی کند، یک «بهانه اصلی» داشته و آن طراحیِ محصولِ جدید سونی در آن زمان، یعنی واکمن NW-A1200 بوده. محصولی که از طراحی آن به عنوان یک طراحی «فاقد تزئین مفرط» یاد شده. و جالب این است که بدانید آن بخش از مقاله، توضیحی بوده که آقای موریساوا (طراح سونی) در پاسخ به این سؤال داده: «شما چقدر از طراحی آیپاد تأثیر گرفتید؟» پاسخ آقای موریساوا را با هم می‌خوانیم.

«ایده اصلی این بود که کار را به دور از تزئین افراطی انجام بدهیم... من به اولین واکمن نگاه کردم (که در سال 1979 عرضه شده بود). از خودم پرسیدم: چطور می‌توانم به موسیقی "شکل" بدهم؟ موسیقی شکل ندارد؛ بلکه در جریان است. داشتم به موسیقی گوش می‌کردم و دست‌هایم را در هوا تکان می‌دادم. بعد به خودم گفتم که خطوط نباید انتهایی داشته باشند. پس شروع به کشیدن یک طرح بی‌زاویهٔ دوار کردم، و همین‌طوری به کشیدن ادامه دادم. اعضای گروه طراحی، طرح خودشان را نشانم دادند: یک شکل چهارگوش با یک صفحه و چند دکمه. اکثر پلیرهای دیگر یک صفحه و چند دکمه دارند. ولی اولین طرح من هیچ دکمه‌ای نداشت. اصلاً دکمه نمی‌خواستم.»

و سامسونگ از این پاسخ نتیجه گرفته که طراحان اپل با کپی از طرح سونی موفق شده‌اند طرح نهایی آیفون را به ثمر بنشانند. حال آنکه توصیفات آقای موریساوا خیلی وسیع است و نمی‌شود از آن چیز خاصی را استنباط کرد. در عین حال اپل اگر یک مشخصه متمایز را از بدو تولد با خود داشته باشد، طراحی‌های بی‌تجمل و محصولات مینیمالیست است. کیست که از نفرت استیو جابز از دکمه‌ها خبر نداشته باشد. اینکه سامسونگ مدعی شده طراحی آیفون از خواندن نقل قول بالا به ثمر نشسته، ادعای سختی است که فقط سامسونگ دل و جرأت آن را دارد.

ولی کار سامسونگ به همینجا ختم نمی‌شود. این کمپانی قصد دارد اثبات کند که از قبل، آنقدر انباشته‌های هنری در زمینه طراحی وجود داشته که ادعای اپل مبنی بر «کپی‌برداری کورکورانه» از آیفون بی پایه و اساس است. یعنی از آنجایی که آیفون خود متکی بر سبک طراحی سونی پا به عرصه گذاشته، پس اپل حقی برای شکایت از سامسونگ ندارد. یکی از وکلای سامسونگ گفته: «سامسونگ از همان مفاهیم و عناصر عمومی استفاده کرده که اپل از سایر رقبا از جمله سونی قرض گرفت تا آیفون را توسعه دهد.»

به این موارد، ادعای سامسونگ را هم اضافه کنید که اپل را متهم به راه‌اندازی دادگاهی با مقاصد ضدرقابتی کرده، و نیز سازنده آیفون را ملزم به پرداخت مبالغی برای تکنولوژی‌های ثبت شدهٔ سامسونگ می‌داند. تکنولوژی‌هایی که به زعم سامسونگ: «اپل بدون آنها نمی‌توانست تبدیل به یکی از دست اندر کاران صنعت ارتباطات همراه بدل شود.» چیزی که حقیقت دارد.

حالا باید منتظر نشست تا دادگاه در هفته آینده تشکیل شود. دادگاهی که پیش‌بینی می‌شود به خاطر تعداد بالای شهود و موضوع پیچیدهٔ آن، دنباله‌دار هم باشد.